Ηράκλειο, Candia, Χάνδακας, Μεγάλο Κάστρο… μια πόλη με πολλά ονόματα !

25.09.2013



Ηράκλειο μια πόλη που άλλαξε πολλά ονόματα στο πέρασμα των αιώνων ανάλογα με τους κατά καιρούς κατακτητές της . Αλήθεια πόσοι από μας γνωρίζουμε πως και από ποιους προήλθαν τα ονόματα αυτά;

Συναντάμε για πρώτη φορά τον οικισμό με το όνομα Ηράκλειο κατά την πρώτη χιλιετία π.Χ. (9ος π.Χ. αιώνας) στην περιοχή ανάμεσα στις σημερινούς οδούς Δαιδάλου και Επιμενίδου, δηλαδή στην κορυφή ενός λόφου, που πάνω του είναι κτισμένο το σημερινό κέντρο του Ηρακλείου σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα. Ο μύθος θέλει την Ρέα, την μητέρα του Δία να αναθέτει στους Κουρήτες τη φύλαξη του νεογέννητου γιου της στην προσπάθεια της να τον γλιτώσει από τον πατέρα του Κρόνο. Ένας από αυτούς, ο Ιδαίος Ηρακλής (όχι ο γνωστός ήρωας με τους περίφημους άθλους του) φεύγει για την Ολυμπία και διοργανώνει μαζί με τα αδέλφια του τον Παιωναίο, τον Επιμίδη, τον Ιάσιο και τον Ίδα, αγώνα δρόμου. Ήταν ο πρώτος αγώνας δρόμου στον κόσμο και ο Ιδαίος Ηρακλής στεφάνωσε τον νικητή με ένα κλαδί από την αγριελιά που είχε ο ίδιος φυτέψει εκεί. Από τότε έμεινε η συνήθεια να στεφανώνουν με στεφάνια αγριελιάς τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων. Ο ίδιος ο Ιδαίος Ηρακλής χάρισε το όνομά του στο σημερινό Ηράκλειο.

Την πρώτη βυζαντινή περίοδο (4ος-9ος μ.Χ.) η μικρή πόλη Ηράκλειο συναντάται με το όνομα Κάστρο, ονομασία που υποδηλώνει μια κάποιας μορφής οχύρωση.

Οι Σαρακηνοί – Άραβες έρχονται στην Κρήτη το 824 – 828 μ.Χ. και διαλέγουν το Ηράκλειο για πρωτεύουσα του εμιράτου τους. Η πόλη οχυρώνεται με τείχος με λίθινη βάση και πλίνθινο σώμα, το οποίο περιβάλλεται από βαθιά τάφρο (khandaq) από εκεί και παίρνει το όνομά της Rabdh el Khandaq δηλαδή Φρούριο της Τάφρου, εξελληνισμένο Χάνδακας και εκλατινισμένο Κάντια.

Το 961 ο Νικηφόρος Φωκάς, αρχιστράτηγος και μετέπειτα αυτοκράτορας του Βυζαντίου εξ αιτίας της μεγάλης πολιορκίας του Χάνδακα είχε ισοπεδωθεί και η παράλια θέση του ήταν επισφαλής από πειρατικές επιδρομές θέλησε να μεταφέρει την πρωτεύουσα λίγο νοτιότερα στο Κανλί Καστέλι (σήμερα Προφήτης Ηλίας), χτίζοντας μάλιστα και φρούριο. Ωστόσο ο λαός της Κρήτης δεν θεώρησε σαν καλή επιλογή την εγκατάλειψη του Χάνδακα και την μετακίνηση στην ενδοχώρα, γιατί αυτό θα σήμαινε τον μαρασμό του θαλάσσιου εμπορίου με δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομία του νησιού. Έτσι οι κάτοικοι γρήγορα επέστρεψαν στον παραθαλάσσιο Χάνδακα και άρχισαν την ανοικοδόμηση του. Το λιμάνι οργανώθηκε καλύτερα και χτίστηκε νέα οχύρωση πάνω στα θεμέλια του αραβικού τείχους. Πολύ σύντομα αναπτύχθηκε μια πολιτεία με αστική οργάνωση, τη μοναδική στην Κρήτη, και πήρε το όνομα Μεγάλο Κάστρο μέχρι και τα 1204 μ. Χ.

Στη συνέχεια το νησί κατακτάται από τους Ενετούς από το 1211 μέχρι το 1669 και ονομάζεται Βασίλειο της Κρήτης (Regno di Candia)μ ε πρωτεύουσα την Candica - Candida και τέλος Candia .

Όταν πια οι Τούρκοι καταλαμβάνουν ολοκληρωτικά το νησί και το τελευταίο απόρθητο κάστρο της Χριστιανοσύνης την πόλη που χρειάστηκαν 22 ολόκληρα χρόνια για να την πολιορκήσουν το νέο της όνομα γίνεται Χάνδακας. Αυτό μέχρι και στα 1850 όπου η πρωτεύουσα της Κρήτης μεταφέρεται στα Χανιά . Στο σεισμό του 1856 ισοπεδώνεται και στην ανοικοδόμησή της και μετονομασία της μετατρέπεται σε μία μεγάλη τουρκόπολη με τα τζαμιά με τους μιναρέδες με καφενεία, κρήνες, λουτρά και στενά δρομάκια, σπίτια με σαχνισιά και πυργόσχημους όγκους.

Μετονομάζεται πια σε Ηράκλειο μετά την ανοικοδόμηση του στις αρχές του 19ου αιώνα.

cretalive.gr