Ιστορία Ρεθύμνου

Ιστορική αναδρομή νομού Ρεθύμνης
Η αρχή της μακραίωνης ιστορίας του Ρεθύμνου, τοποθετείται στα Νεολιθικά Χρόνια, όπου αρχαιολογικά κατάλοιπα μαρτυρούν πιθανή- κατά περιόδους- κατοίκηση από αλιείς, στο σπήλαιο του Γερανίου. Μαρτυρίες για την ύπαρξη της πόλης αρχίζουν από τον 5ο-4ο αι. Π.Χ. και είναι τα νομίσματα, οι επιγραφές και οι αρχαίοι συγγραφείς.
Η Μινωική περίοδος αποτέλεσε οικονομικό αλλά κυρίως πολιτιστικό σταθμό για το νησί. Από τα μέσα του 12 ου αιώνα πΧ, μέχρι και τα μέσα του 11ου αιώνα π. Χ ( Υστερομινωνικά Χρόνια), ο Μινωικός πολιτισμός γνώρισε σημαντική άνθηση, με τους Κρητικούς να αναπτύσσουν το εμπόριο και να ξεκινούν τις επαφές τους με Συρία και Αίγυπτο.
Η περίοδος εμπορικής και πολιτισμικής κορύφωσης, τελειώνει απότομα για τους Κρητικούς, την περίοδο του μυθικού Βασιλιά Μίνωα, πιθανότατα λόγω της καταστροφικής έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης και των συνεπειών αυτής.
Οι περίοδοι που ακολουθούν δημιουργούν προβλήματα στους κάτοικους του νησιού, καθώς χαρακτηρίζονται από μια σειρά κατακτήσεων. Αρχίζουν οι Δωριείς ακολουθούν οι Ρωμαίοι, οι Ενετοί, οι Τούρκοι, οι Γερμανοί. Η πανέμορφη Κρήτη γίνεται πολυπόθητη και οι αναμφισβήτητα γενναίοι και δυνατοί Κρητικοί αδυνατούν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους.
Το 1204 αρχίζει μια νέα περίοδος για την Κρήτη και πιο συγκεκριμένα για το Ρέθυμνο. Με την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Σταυροφόρους οι αρχηγοί τους μοιράζονται τα εδάφη της, οι οποίοι με τη σειρά τους την παραχωρούν στους Βενετούς, έναντι αμοιβής. Εκείνοι όμως λόγω των πολλαπλών κτήσεων τους σε Πελοπόννησο και Αιγαίο, παραμελούν το νέο τους απόκτημα με αποτέλεσμα να κάνουν ευκολότερη την πρόσβαση στους « μνηστήρες» του νησιού.
Το 1538, αποτέλεσε χρονολογία σταθμό για το Ρέθυμνο. Η αιτία αυτού? Η επίθεση του Πειρατή Barbarosa, η ιστορία και τα κατορθώματα του οποίου γέμισαν τις σελίδες μεγάλων συγγραφέων, στη σύγχρονη εποχή. Η επίθεση του Barbarosa, οδήγησε τους Ενετούς στο να συνειδητοποιήσουν ότι η πόλη χρήζει οχυρωματικών έργων, που θα την προστατεύσουν από τις επιθέσεις των κατακτητών.
Ως εκ τούτου, αρχίζουν να κατασκευάζουν ένα τείχος που ξεκινούσε από την ανατολική παραλία της πόλης και κατέληγε στην δυτική, προστατεύοντας όμως έτσι το Ρέθυμνο μόνο από την στεριά και αφήνοντας το πλήρως εκτεθειμένο στους κατακτητές από την πλευρά της θάλασσας. Κάποια χρόνια αργότερα, όταν ο πειρατής Ολουτζ Αλή κατέκτησε από τη θάλασσα το Ρέθυμνο με σχετική ευκολία, οι Ενετοί συνειδητοποίησαν το λάθος που είχαν διαπράξει στην οχυρωματική πολιτική τους και μόλις δυο χρόνια μετά, ξεκίνησαν να χτίζουν το κάστρο το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα και αποτελεί μοναδική ομορφιά και σημείο κατατεθέν της πόλης, τη Φορτέτζα.
Οι αρχές του 16ου αιώνα βρίσκουν το Ρέθυμνο σε άνθηση. Ο πληθυσμός της πόλης φτάνει την περίοδο εκείνη τους 10.000 κάτοικους, αριθμός που αποτέλεσε τον υψηλότερο πλυθυσμό του Ρεθύμνου μέχρι και τα 1940. Τόσο μεγάλη ήταν η δίψα και η θέληση των Ρεθυμνιωτών να αναδείξουν τον πολιτισμό και την ιστορία τους, που καταφέρνουν να επηρεάσουν τον τρόπο ζωής των κατακτητών- Ενετών, οι οποίοι με το πέρασμα του χρόνου άρχισαν να οικοιοποιούνται τις καθημερινές συνήθειες των ντόπιων. Ρεθεμνιώτες ευγενείς συνεξουσιάζουν με τον κατακτητή την πόλη τους.
Ακολουθεί η περίοδος της « Κρητικής Αναγέννησης», μια εποχή πολιτισμικής άνθησης, που από όλη την υπόλοιπη Ελλάδα παρατηρείται μόνο στην Κρήτη και τα Επτάνησα. Η αστική τάξη αφυπνίζεται και αναπτύσσεται ραγδαία. Στο Ρέθυμνο αρχίζουν να επιστρέφουν οι πρώτοι επιστήμονες, γόνοι των αστικών οικογενειών, που κάποια χρόνια νωρίτερα είχαν ταξιδεύσει στην Πάδοβα για να φοιτήσουν στο τοπικό Πανεπιστήμιο.
Είναι η ίδια περίοδος όπου από τη μία ο Γεώργιος Χορτάτζης με το καταπληκτικό και διαχρονικό λαϊκό δράμα που έγραψε, την "Ερωφίλη", και από την άλλη ο Μαρίνος Τζάνε Μπουνιαλέ με τον Κρητικό Πόλεμο, ένα ποιητικό χρονογράφημα που για πρώτη φορά φέρνει στην επιφάνεια στοιχεία της κοινωνική ζωή του Ρέθυμνου στα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας, διαμορφώνουν και αξιοποιούν τις έννοιες της λογοτεχνίας και της ποίησης.
Αυτός ο πολιτισμικός «οργασμός», διακόπτεται άδοξα και απότομα, το 1669 με την κατάκτηση της Κρήτης από τον Τουρκικό ζυγό. Φυσικό επακόλουθο. Ο οικονομικός και πολιτιστικός μαρασμός της Ρεθεμνιώτικης πόλης. Αντίθετα με την ανοδική πορεία και την πολιτισμική άνθηση που είχαν ως τότε επιτύχει οι κάτοικοι, η πνευματική και καλλιτεχνική ζωή υποβαθμίζεται. Οι Τούρκοι καταφέρνουν έστω και για λίγο, να καταπνίξουν τον Κρητικό Πολιτισμό.
Η πόλη του Ρεθύμνου ερημώνει από κατοίκους. Η λύτρωση έρχεται με την επανάσταση του 1821. Οι Ρεθυμνιώτες, μαζί με τους υπόλοιπους Κρητικούς, αποκτούν την δυνατότητα να αποδείξουν για μια ακόμη φορά, ότι η αγάπη που νιώθουν για τον τόπο τους, τους γεμίζει κουράγιο, δύναμη και αποφασιστικότητα. Η ελευθερία είναι και πάλι πιθανότητα, και δεν αφήνουν κανένα κατακτητή να τους τη στερήσει. Πολεμούν γενναία. Η αποκορύφωση των αγώνων τους έρχεται με το Ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου.
Σττις 2 και 3 Οκτωβρίου του 1823 στο σπήλαιο Μελιδονίου βρήκαν οικτρό θάνατο 370 κάτοικοι του χωριού Μελιδονίου που κρύφτηκαν εκεί, επειδή δεν ήθελαν να παραδοθούν στους επιδρομείς Τούρκους. Οι τελευταίοι πετούσαν από την είσοδο του σπηλαίου αναμμένα υλικά, που ο καπνός τους προκάλεσε ασφυξία.
Οι προσπάθειες των αγωνιστών της Κρήτης, δεν πάνε χαμένες. Το 1897 η Κρήτη απέκτησε και πάλι την αυτονομία της και το Ρέθυμνο, δειλά μα δυναμικά αρχίζει να κάνει ξανά τα πρώτα βήματα για ανάπτυξη. Κατασκευάζεται ο αμαξωτός δρόμος Ρέθυμνο - Γεωργιούπολη, δημιουργούνται γέφυρες, ανοίγει το πρώτο οδοντιατρείο, το πρώτο νηπιαγωγείο και το πρώτο φωτογραφείο.
Οι δυσκολίες και οι κακουχίες δεν σταματούν εδώ για την όμορφη πόλη του Ρεθύμνου. Η οικονομική και πνευματική άνθηση σταματούν για ακόμη μια φορά στα 1907,όταν αποχωρούν από την Κρήτη τα στρατεύματα των Μεγάλων Δυνάμεων.
Ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος αφήνει ως ανάμνηση στους Ρεθυμνιώτες μια πόλη με πολλές καταστροφές.
Μαζεύοντας τα κατάλοιπα του πολέμου, οι Ρεθυμνιώτες κατάφεραν μέσα στα επόμενα χρόνια να ζωντανέψουν ξανά τον πολιτισμό τους. Από τη δεκαετία του 1970, το Ρέθυμνο έχει στηρίξει την οικονομική του ανάπτυξη κυρίως στον τουρισμό,ο οποίος ανθίζει μέχρι σήμερα λόγω της φυσικής ομορφιάς, των πολλαπλών αξιοθέατων που έχει να επιδείξει ο τόπος αλλά κυρίως λόγω της ζεστής φιλοξενίας που προσφέρουν οι ντόπιοι και για την οποία έχουν πλέον γίνει γνωστοί σε όλη την Ευρώπη.

http://www.rethimno.gr