Ανοίγει τελειωτικά ο δρόμος για αποζημιώσεις θυμάτων της γερμανικής Κατοχής

ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ

25.10.2014



Το Συνταγματικό Δικαστήριο στη Ρώμη ανοίγει τελειωτικά τον δρόμο για αποζημιώσεις θυμάτων της γερμανικής Κατοχής σε Δίστομο, Καλάβρυτα και τις άλλες μαρτυρικές πόλεις. Στις 22 Οκτωβρίου το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας έκρινε αντισυνταγματικό τον εκτελεστικό νόμο 5/14-2-2013 που είχε θεσπίσει η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι για να υλοποιηθεί η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης κι έτσι να ματαιωθούν οι διεκδικήσεις αποζημιώσεων από τους επιζήσαντες των σφαγών στην γερμανική Κατοχή και τους απογόνους των.
Ακόμη μεγαλύτερη σημασία, νομική αλλά και πολιτική, έχει το δεύτερο σημείο του διατακτικού της απόφασης, στο οποίο το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφαίνεται ότι η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης προσβάλλει δύο θεμελιώδεις διατάξεις του ιταλικού Συντάγματος, το άρθρο 2 που εγγυάται το απαραβίαστο της ανθρώπινης ύπαρξης και το άρθρο 24 που εγγυάται στον πολίτη το δικαίωμα να προσφεύγει στα Δικαστήρια της χώρας του. Ετσι, διαπιστώνει το Ανώτατο Δικαστήριο, η απόφαση της Χάγης «έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με το Σύνταγμα της Ιταλίας» και επομένως δεν γίνεται δεκτή ούτε η ίδια η απόφαση ούτε ο νόμος Μπερλουσκόνι που επιχειρεί την υλοποίησή της.
Υπενθυμίζεται ότι η Γερμανία είχε προσφύγει στη Χάγη επιδιώκοντας την καταδίκη της Ιταλίας, επειδή θεωρούσε ότι τα ιταλικά Δικαστήρια και ειδικά το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο στη Ρώμη, μη σεβόμενα την ετεροδικία της Γερμανίας είχαν εγκρίνει κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού Δημοσίου σε εκτέλεση αποφάσεων ιταλικών Δικαστηρίων αναφορικά με θύματα του ναζισμού στην Ιταλία αλλά και σε εκτέλεση της απόφασης του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς που επικυρώθηκε από τον Αρειο Πάγο και επιδίκασε 28 εκατ. ευρώ στα θύματα του Διστόμου.
Ο αείμνηστος Γιάννης Σταμούλης που είχε επιτύχει την έκδοση της ιστορικής εκείνης απόφασης στην Ελλάδα, είχε προχωρήσει στη συνέχεια σε συνεργασία με τον συνάδελφό του δρα Γιόαχιμ Λάου από τη Φλωρεντία, σε αναγκαστική εκτέλεση της ελληνικής απόφασης στη γείτονα χώρα, επιβάλλοντας κατασχέσεις σε περιουσιακά στοιχεία του γερμανικού Δημοσίου στην Ιταλία (βίλα Βιγκόνι) και σε αξιώσεις των γερμανικών σιδηροδρόμων, που ανήκουν επίσης στην ιδιοκτησία του γερμανικού Δημοσίου, από τον συμψηφισμό με τους ιταλικούς σιδηροδρόμους.
Αυτή τη διαδικασία κατάσχεσης είχε έρθει να ανακόψει ο νόμος Μπερλουσκόνι, σε εκτέλεση της απόφασης της Χάγης του 2012. Κατά του νόμου Μπερλουσκόνι είχε προσφύγει στο Εφετείο Φλωρεντίας σε υπόθεση Ιταλών υπηκόων που είχαν μεταφερθεί στην ναζιστική Γερμανία ο δικηγόρος Δρ. Λάου, ο οποίος εκπροσωπεί και τα θύματα του Διστόμου. Ο δρ Λάου επέτυχε να υποβάλει το Εφετείο Φλωρεντίας στο Συνταγματικό Δικαστήριο σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο οποίο τώρα εκείνο απαντά με την ετυμηγορία του. Κατ’ επέκταση όμως η απόφαση αφορά και σε όλες τις υποθέσεις θυμάτων που διεκδικούν αποζημιώσεις από τη Γερμανία.
Κατά συνέπεια όλες οι δίκες που είχαν σταματήσει στην Ιταλία εξαιτίας του νόμου Μπερλουσκόνι, μπορούν τώρα να συνεχιστούν, αλλά και να κατατεθούν νέες αγωγές. Ενώ αποφάσεις που έχουν τελεσιδικήσει, όπως εκείνη για το Δίστομο, δεν μπορούν πλέον να προσβληθούν από την Γερμανία, αλλά πρέπει τώρα να εκτελεστούν.
Στη δίκη εκείνη τον Σεπτέμβριο του 2011 στη Χάγη η γερμανική πλευρά είχε φτάσει στο σημείο να ειρωνευτεί τους ανώτατους δικαστές της Ιταλίας για δήθεν ελλιπή επιστημονική κατάρτιση, ενώ οι νομικοί εκπρόσωποι της Ιταλίας είχαν υποστηρίξει ότι τα δικαστήρια της χώρας τους ορθά έκριναν, όταν σταθμίζοντας τον δικονομικό κανόνα περί ετεροδικίας, αναγνώρισαν προτεραιότητα των νομικών κανόνων που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τώρα η θέση των Ιταλών καθηγητών επιβεβαιώνεται από το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας τους, που με την απόφασή του αυτή έρχεται να υπογραμμίσει το δικαίωμα του ανθρώπου να κρίνεται κάθε υπόθεσή του από τον φυσικό του δικαστή, χωρίς να παρεμποδίζεται από αποφάσεις που αφορούν την ασυλία των κρατών. Μια ύστερη δικαίωση και του Γιάννη Σταμούλη, που αυτό ακριβώς το νομικό επιχείρημα είχε προβάλλει και στο Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Στρασβούργο.
Ως «μεγαλειώδη επιτυχία για όλα τα θύματα του ναζισμού» χαρακτήρισαν την απόφαση οι Γερμανοί δικηγόροι Γαβριέλα Χάινεκε και Μάρτιν Κλίνγκνερ από την “Ομάδα Δράσης Δίστομο” στο Αμβούργο που συνεργάζεται με τον δρ Λάου και κάλεσαν την γερμανική κυβέρνηση να σεβαστεί την απόφαση και να καταβάλει αποζημιώσεις.
Χιονοστιβάδα αγωγών αναμένεται τώρα ότι θα κατακλύσει τα ιταλικά Δικαστήρια. Χιλιάδες είναι τα θύματα σφαγών των ναζί στην Ιταλία στη διετία 1943 – 1945, ενώ τις 600.000 φτάνει ο αριθμός των Ιταλών στρατιωτών που μεταφέρθηκαν τότε στη ναζιστική Γερμανία και υποχρεώθηκαν εκεί σε καταναγκαστική εργασία, χωρίς ποτέ να αποζημιωθούν. Μεγάλος υπολογίζεται ότι θα είναι και ο αριθμός των θυμάτων από την Ουκρανία και την τέως Σοβιετική Ενωση που θα αξιώσουν αποζημιώσεις από την Γερμανία.
Συγκρατημένη η αντίδραση του Βερολίνου. Σε ανακοίνωσή του το γερμανικό Υπουργείου Εξωτερικών αναφέρει ότι “θα αναλύσει” την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ιταλίας, ενώ παράλληλα διαβεβαιώνει ότι «η νομική θέση της Γερμανικής Κυβέρνησης που έχει επιβεβαιωθεί από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δεν πρόκειται να αλλάξει».
Το Βερολίνο, συνεχίζει η ανακοίνωση, «μελετά τρόπους να πείσει την ιταλική κυβέρνηση να αποδεχθεί τη γερμανική νομική άποψη».
Στον αντίποδα το σχόλιο του Μάρκο ντε Παόλις, ο οποίος ως γενικός εισαγγελέας του Στρατιωτικού Δικαστηρίου Ρώμης έχει συμπράξει σε πολλές δίκες εναντίον δραστών του ναζιστικού καθεστώτος: «Πρόκειται για μία ιδιαίτερης σπουδαιότητας απόφαση και πιστεύω ότι η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να την αγνοήσει».

Δύο λεπτομέρειες – επισημάνσεις:
1: Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ιταλίας αφορά τα θύματα της κατοχής. Σφαγές, εμπρησμούς και πάσης φύσεως καταστροφές ιδιωτικών περιουσιών. Δεν αναφέρεται σε επανορθώσεις, κατοχικό δάνειο κ.τ.τ.

2. Τελεσίδικη και αμετάκλητη είναι μόνο η απόφαση για το Δίστομο. Όλες οι άλλες αγωγές στην Ελλάδα εκκρεμούν στα ελληνικά δικαστήρια μετά την σχετική απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου.

*Δημοσιογράφος, εγκατεστημένος από δεκαετίες στη Γερμανία, ανταποκριτής ελληνικών ΜΜΕ και συνεργάτης γερμανικών ραδιοτηλεοπτικών δικτύων δημοσίου δικαίου, ακόλουθος Τύπου της ελληνικής Πρεσβείας στη Γερμανία. Συνεργάστηκε στενά με τον αείμνηστο Γιάννη Σταμούλη στο θέμα του Διστόμου και παρακολουθεί από πολλά χρόνια το γενικότερο θέμα των ελληνικών διεκδικήσεων από τη Γερμανία.

www.haniotika-nea.gr/