Οι δύο σπηλαιώδεις ναοί του αγίου Ονουφρίου στο Ρέθυμνο

14.06.2015



Στις 12 Ιουνίου, ημέρα της μνήμης του αγίου Ονουφρίου, εορτάζουν οι δύο μικροί σπηλαιώδεις ναοί, που τιμώνται στο όνομά του, νότια της πόλης του Ρεθύμνου. Ο ένας βρίσκεται στο χωριό Ρουσσοσπίτι και ο άλλος στον οικισμό Μεγάλο Μετόχι (Ρισβάν Μετόχι).

Ο ιερός ναός του αγίου Ονουφρίου στο ιστορικό Ρουσσοσπίτι Ρεθύμνου βρίσκεται στο φαράγγι που ενώνει το Ρουσσοσπίτι με την ιερά μονή Αγίας Ειρήνης και τον ομώνυμο οικισμό. Ακριβώς στην έξοδο του χωριού προς την Αγία Ειρήνη υπάρχει πινακίδα που υποδεικνύει τον κατηφορικό δρόμο, που οδηγεί στο ναό. Πρόκειται για έναν τσιμεντένιο αυτοκινητόδρομο, κατάλληλο για αγροτικά αυτοκίνητα, ο οποίος καταλήγει στον οικισμό Καστελάκια, ανατολικό προάστιο του Ρεθύμνου. Ο επισκέπτης του αγίου Ονουφρίου θα σταθμεύσει το αυτοκίνητό του λίγο πιο κάτω και θα ακολουθήσει πεζοπορία περίπου 10 λεπτών σε ελαφρώς ανώμαλο έδαφος.

Ο ναός βρίσκεται σε περιβάλλον μεγάλης φυσικής ομορφιάς, ενώ αποτελεί και σημαντικό λατρευτικό κέντρο για τον πληθυσμό της περιοχής. Την ημέρα της εορτής του, στην πρωινή θεία λειτουργία (αλλά και το βράδυ της προηγούμενης ημέρας, στον εσπερινό), έρχονται προσκυνητές και από τη γύρω περιοχή, μέχρι τα ανατολικά προάστια του Ρεθύμνου, όπως τα Περιβόλια και τα Καστελάκια. Παλαιότερα οι κάτοικοι αυτών των δύο οικισμών έρχονταν πεζοπορώντας από μονοπάτια που ανηφορίζουν μέσα ή δίπλα στο φαράγγι. Αυτή τη διαδρομή την ακολουθούν κάποιοι ακόμη και σήμερα, αν και εκεί κυριαρχεί τώρα ο τσιμεντένιος αυτοκινητόδρομος που προαναφέραμε.

Ο ναΐσκος συνοδεύεται από ένα μικρό δωμάτιο, όπου αναβλύζει αγίασμα, από το οποίο μπορούν να πάρουν οι προσκυνητές (δωρεάν φυσικά). Εκεί, σε ένα μικρό κιβώτιο, φυλάσσονται τα λείψανα (οστά) ενός παλαιού ασκητή, το όνομα του οποίου δεν είναι γνωστό.

Μέσα στο ναό, πριν λίγα χρόνια, συνέβη η θαυματουργική ίαση ενός παράλυτου παιδιού. Η οικογένειά του ήρθε πρώτη φορά ήρθαν στο ναό (που προηγουμένως δεν γνώριζαν την ύπαρξή του) μετά από εμφάνιση του αγίου στο όνειρο της μητέρας.

Ο ναός υπάγεται στην ενορία Ρουσσοσπιτίου, με εφημέριο τον π. Χριστόφορο Κατσιπουλάκη.

Ο ιερός ναός του αγίου Ονουφρίου στον οικισμό Μεγάλο Μετόχι (Ρισβάν Μετόχι) βρίσκεται στο όμορφο φαράγγι ακριβώς δίπλα στον οικισμό, το οποίο στολίζεται από αρκετά παλαιά και ιστορικά εκκλησάκια. Αποτελεί επίσης ένα σημαντικό λατρευτικό κέντρο για τον πληθυσμό της περιοχής.

Ο επισκέπτης θ’ ανηφορίσει την οδό Ν. Καζαντζάκη, που αρχίζει από το Δημαρχείο Ρεθύμνου και περνάει μπροστά από τον ανδριάντα του λυράρη Κώστα Μουντάκη και από την κεντρική είσοδο της Σχολής Αστυφυλάκων Ρεθύμνου, και θα συνεχίσει σε ένα στενότερο ανηφορικό δρόμο, που οδηγεί στο λόφο του Ευλιγιά και λέγεται οδός Αγίου Ιωάννου.

Θα περάσει μπροστά από το ναΐσκο του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (29 Αυγούστου), στην αυλή του οποίου βρίσκεται ο τάφος του μεγάλου Ρεθεμνιώτη λογοτέχνη Παντελή Πρεβελάκη, δίπλα στο παράρτημα της Σχολής Καλών Τεχνών και μέσα από το δάσος του Ευλιγιά, θα περάσει τη γέφυρα πάνω από την εθνική οδό και θα συνεχίσει για περίπου 5 χιλιόμετρα, χωρίς να αλλάξει πορεία. Θα περάσει από τον οικισμό Ιρφάν Μετόχι (Μικρό Μετόχι) με τον ιδιωτικό ναΐσκο της αγίας Μαρίνας (17 Ιουλίου), που βρίσκεται μέσα σε μια αυλή στη μέση του δρόμου (τα αυτοκίνητα περνούν δεξιά και αριστερά του σπιτιού), ενώ πιο πάνω, που ο δρόμος γίνεται διασταύρωση, θα στρίψει αριστερά. Θα περάσει τον αρχαίο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (29 Αυγούστου) και θα συνεχίσει μέχρι το τέλος του δρόμου (μέχρι εκεί όπου δεν συνεχίζεται πια ο δρόμος), σημείο που αποτελεί και το τέλος της διαδρομής. Εκεί θα σταθμεύσει και θα κατεβεί λίγα μέτρα στο φαράγγι, όπου θα βρει το ναό σε απόσταση αναπνοής.

Ο ναός υπάγεται στην ενορία των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων Ρεθύμνου.

Ο άγιος Ονούφριος είναι ένας από τους σημαντικότερους αγίους ορθόδοξους χριστιανούς ασκητές της αιγυπτιακής ερήμου του 4ου αιώνα μ.Χ. Ήταν παιδί της βασιλικής οικογένειας της Περσίας, που ήδη από βρεφική ηλικία (λόγω μιας θείας αποκάλυψης) τον παρέδωσαν στη φύλαξη των μοναχών στην Ερμούπολη της Αιγύπτου. Μεγάλωσε σε μοναστήρι και όταν ενηλικιώθηκε αναχώρησε για το εσωτερικό της ερήμου, όπου έζησε με νηστεία και προσευχή μέχρι τα βαθιά γεράματά του.

Λίγο πριν την κοίμησή του, ο άγιος ανακαλύφθηκε από έναν άλλο μεγάλο ασκητή, τον άγιο Παφνούτιο, ο οποίος και κατέγραψε το βίο του. Στα αραβικά ο άγιος ονομάζεται Αμπού Νουφάρ, δηλ. «Πατέρας Χορτοφάγος»* (υποθέτω ότι από εκεί προέρχεται το εξελληνισμένο όνομα Ονούφριος), και εικονίζεται γυμνός, με γένια που φτάνουν μέχρι τη γη.

Την ίδια μέρα εορτάζεται άλλος ένας γυμνός άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο άγιος Πέτρος ο Αθωνίτης, ο πρώτος ερημίτης του Άθωνα, δηλ. του Αγίου Όρους. Και οι δύο άγιοι εικονίζονται γυμνοί, γιατί τα ενδύματά τους διαλύθηκαν μετά από δεκαετίες στην έρημο.

Στην Κρήτη, και ιδιαίτερα στο νομό Ρεθύμνου, ο άγιος Ονούφριος ήταν ιδιαίτερα αγαπητός και ετιμάτο με αρκετές εκκλησίες, λόγω της ανάπτυξης του αναχωρητικού μοναχισμού κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας και παλαιότερα. Ο νομός Ρεθύμνου έχει μεγάλη παράδοση μοναχών και αναχωρητών, που ώς ένα βαθμό συνεχίζεται σχεδόν μέχρι σήμερα.

*Η πληροφορία από εδώ: misha.pblogs.gr/2009/05/agios-onoyfrios-h-abu-nufar-o-gymnhths-hortofagos.html.

Επιμέλεια Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης

http://rethemnos.gr/