ΚΕΫΝΣΙΑΝH ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΟΙΚΟΔΟΜΟΥΜΕ"

13.11.2013


ΤΟΥ ΔΗΜ.ΑΝΤΩΝΙΟΥ

"Πέτρα απάνω στην πέτρα να μη μείνει, εμείς δεν προσκυνούμε. Μόνον ένας Έλληνας να μείνει, εμείς θα πολεμούμε και μην ελπίζεις πώς την γην μας θα την κάμεις δικήν σου"
~ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, επιστολή στον Ιμπραήμ

Εισαγωγή: Στην μελέτη «τετραλογίας» αυτή, θα προσπαθήσουμε να μελετήσουμε συγκριτικά, τα τρία βασικά συστήματα του Καπιταλισμού, ήτοι του Κευνσιανισμού και Μονεταρισμού, Νέο-φιλελευθερισμού, στα δύο πρώτα κεφάλαια, ενώ στο τρίτο θα μελετήσουμε το οικονομικό σύστημα που προτείνεται καθ` υπεροχήν να εφαρμοστεί στην σημερινή «Συν-ομοσπονδιακή Ευρώπη» ανεξάρτητων εθνικών-κρατών, όπως αυτό αποτυπώνεται στα θεσμικές δομές της ΕΕ, ήτοι της Συνθήκης της Λισσαβώνας και του Καταστατικού της Κεντρικής Ευρωπαικής Τράπεζας. Κι έτσι θα μπορέσουμε τελικά να απαντήσουμε βασίμως και τεκμηριωμένα στους επικριτές της ΕΕ, οι οποίοι προτείνουν την έξοδό μας από την Ευρωζώνη και την ΕΕ, «επειδή η ΕΕ εφαρμόζει έναν αδυσώπητο Νέο-φιλελευθερισμό». Είναι πράγματι η Οικονομική Πολιτική της Ευρωζώνης «Νέο-φιλελεύθερη» ?
Στο τέταρτο μέρος της «τετραλογίας» παραθέτω σε links, σημαντικά μου άρθρα του πρόσφατου παρελθόντος, που αναφέρονται στο ίδιο θέμα και πλαίσιο. Και μην ξεχνάτε…μην πυροβολείται τον ποιητή στο παραμικρό του λάθος…δεν είμαι οικονομολόγος, γιατρός είμαι.

1) Κευνσιανισμός:

H βασική πολιτική φιλοσοφική του αρχή στηρίζεται στην έννοια του «ανθρωπιστικού ανθρώπου» (Huomo Humanist), ήτοι θέτει την οικονομία στην υπηρεσία της πολιτικής, της τελευταίας θεωρούμενης ως σκοπούσας κυρίως στην πνευματική και τελείωση και τελικά στην ευτυχία του ανθρώπου, δηλ. θέτει τελεολογικούς σκοπούς άυλους και ηθικούς. Σύμφωνα με τις αρχές αυτές και στα πλαίσια της εφαρμοσμένης πολιτικής, ο Κευνσιανισμός αναγορεύει το Κράτος (Κυβέρνηση, βουλή, λαική βούληση) σαν τον κυρίαρχο ρυθμιστή της πολιτικής για της επίτευξη των παραπάνω ανθρωπιστικών σκοπών, μέρος των οποίων είναι ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος, ισχυρή κοινωνική πρόνοια κι ασφάλεια, ιδιαίτερα των αναπήρων και συνταξιούχων, αλλά όχι λιγότερο, η δωρεάν μόρφωση, εκπαίδευση, καλλιέργεια και διασκέδαση του λαού, με μια λέξη, η ποιότητα της ζωής των πολιτών, ανεξάρτητη από την οικονομική της αποτίμηση. Η οικονομία και ο πλούτος των κεφαλαιούχων (μεγαλο-ομολογιούχων κλπ) θυσιάζεται για την κοινωνική μέριμνα των λιγότερο προνομιούχων. Στο καθαρά οικονομικό πλαίσιο οι παραπάνω πολιτικές-φιλοσοφικές αρχές εφαρμόζονται με την ανακήρυξη του κράτους και της δημοσιονομικής του πολιτικής ως του κυρίου μοχλού ανάπτυξης, με την μορφή κρατικών επενδύσεων, χωρίς να παραβλέπει και την αξία της νομισματικής πολιτικής (ύψος επιτοκίων, νομισματικής επέκταση, δανειοδότηση των τραπεζών από την κεντρική τράπεζα κλπ). Λόγω της πρωταρχικού ρόλου του κράτους στην οικονομική ανάπτυξη οι Κευνσιανιστές είναι οι θιασώτες του «κρατικού παρεμβατισμού», γεγονός που καθιστά τον Κευνσιανισμό το καταλληλότερο σύστημα για μια Σοσιαλδημοκρατία ή τον «Καπιταλιστικό Σοσιαλισμό».

Ο Κευνσιανισμός και οι Οικονομικοί κύκλοι

Ο Κευνσιανισμός, είναι κι αυτή μια θεωρία του οικονομικού φιλελευθερισμού, όπως την εισήγαγε ο Adam Smith, δηλ. θεωρεί ότι η ανάπτυξη και πλούτος των εθνών θα προέλθει από την ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα του ατόμου κα υπέρ του ατόμου. Σε αντίθεση όμως με τον «ακραίο» φιλελευθερισμό του Adam Smith, ο Κέυνς θεωρεί ότι οι ελεύθερες αγορές δεν μπορούν να λειτουργήσουν τέλεια κι αποτελεσματικά, ώστε να ομαλοποιούν και διορθώσουν κάθε φορά μόνες τους οικονομικούς κύκλους ανάπτυξης-ύφεσης, χωρίς την βοήθεια δημοσιονομικών μέτρων της κυβέρνησης (κρατικές επενδύσεις, φορολογία) και δευτερευόντως της κεντρικής τράπεζας (νομισματικά μέτρα, ρύθμισης επιτοκίων). Έτσι, στον Κευνσιανισμό η ανάπτυξη, η οποία είναι το αποτέλεσμα του «πνεύματος του ζώου» (animal spirit) και τις δίψας του ατόμου για ιδιωτική κατανάλωση (ζήτηση), ιδιωτικών επενδύσεων και ιδιωτικού κέρδους, αναχαιτίζεται σε περιόδους πληθωριστικής υπερθέρμανσης της οικονομίας, μερικώς μόνο, με την αυτόματη λειτουργία του «αντισταθμιστικού νομισματικού μηχανισμού», δια του οποίου η μεγάλη ζήτηση του χρήματος, προκαλεί αύξηση των επιτοκίων, αυτά μείωση της κατανάλωσης και των επενδύσεων, αύξηση ανεργίας, πτώση τιμών και μισθών, ύφεση και πτώση του ΑΕΠ. Επειδή ο αυτόματος αυτός «αντισταθμιστικός νομισματικός μηχανισμός» είναι ελλιπής, η κυβέρνηση επεμβαίνει προς ενίσχυσή του με μια επίσης «αντικυκλική» δημοσιονομική (και δευτερευόντως νομισματική) πολιτική, η οποία στην φάση της πληθωριστικής ανάπτυξης, συνίσταται σε περιορισμό των κρατικών δαπανών (επενδύσεων και κοινωνικής μέριμνας), αύξηση της φορολογίας εισοδήματος, δηλ. μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων (λιτότητα!) κι αύξησης των μισθών και ημερομισθίων λίγο κάτω του πληθωρισμού (περιορισμού της ζήτησης), ενώ η περιοριστική νομισματική πολιτική συνίσταται στην αύξηση των επιτοκίων (με παρέμβαση στην αγορά ομολόγων). Η αντικυκλική αυτή επέμβαση της κυβέρνησης καθίσταται ιδιαίτερα αναγκαία στην αντιμετώπιση της ύφεσης, όπου ο αυτόματος «αντισταθμιστικός νομισματικός μηχανισμός» είναι ιδιαίτερα αναποτελεσματικός δεδομένου ότι οι τιμές και οι μισθοί ανθίστανται περισσότερο στις μειώσεις των και στην προσαρμογή των στην ύφεση απ` ότι στην φάση της ανάπτυξης. Έτσι ο Κευνσιανισμός αντιμετωπίζει την ύφεση, με μια αντικυκλική πολιτική αύξησης της ζήτησης και των επενδύσεων, ιδιωτικών και κρατικών, με αύξηση των δημόσιων δαπανών, μείωση της φορολογίας εισοδήματος, ενθάρρυνσης διατήρησης ή αύξησης των μισθών και επικουρικά, με μείωση των επιτοκίων (νομισματικά επεκτατικά μέτρα).
Αμφότερες οι παραπάνω δημοσιονομικές και νομισματικές αντικυκλικές πολιτικές απορρίπονται από τον Μονεταρισμό και τον Νέο-φιλελευθερισμό-όπως θα δούμε-όχι μόνο ως αναποτελεσματικές, αλλά και ως πληθωριστικά στρεβλωτικές κι επικίνδυνες.
Στον Κευνσιανισμό, η αύξηση της ενεργού ζήτησης, ιδιωτικής (animal spirit) και κυρίως κρατικής είναι ο κύριος μοχλός ανάπτυξης και η αιτία της αύξησης της ζήτησης και της κυκλοφορίας χρήματος (νομισματική επέκταση), η οποία, σε κάθε περίπτωση, παίζει δευτερεύονται ρόλο στην αντιστροφή των οικονομικών κύκλων (η γνώμη αυτή είναι εντελώς αντίθετη με την των Μονεταρισμού και Νέο-φιλελευθερισμού, όπως θα δούμε παρακάτω).
Η Κευνσιανή ανάπτυξη κι ευημερία στηρίζεται στην αύξηση της ενεργού ζήτησης της οικονομίας και γι αυτό θεωρεί την αύξηση των μισθών των εργαζομένων αναγκαία ιδιαίτερα στην υφεσιακή φάση του οικονομικού κύκλου. Η αύξηση της ζήτησης, επιφέρει και αύξηση της προσφοράς και της παραγωγικής-επενδυτικής πλευράς του συστήματος (επιχειρήσεις, βιομηχανία, τεχνολογία, αγροτική παραγωγή κλπ). Ο ίδιος δε παραγωγικός αυτός τομέας στην συνέχεια, αυξάνει την ζήτηση άλλων αγαθών, καταναλωτικών κι επενδυτικών, ενώ παράλληλα, αναπτύσσει (ο παραγωγικός τομέας) και την δική του «αγορά ζήτησης», η οποία, σε βαθμούς υπερβολής, οδηγεί στις γνωστές μας φούσκες της οικοδομής! Έτσι, οι δημόσιες επενδύσεις, παραγωγικές και κοινωνικές-προνοιακές, καθίστανται ο βασικός μοχλός εξομάλυνσης των οικονομικών κύκλων ανάπτυξης-ύφεσης και της ευημερίας του λαού, χρηματοδοτούμενες είτε από τον κρατικό προυπολογισμό (φορολογία), παρελθόντα δημοσιονομικά πλεονάσματα, είτε με «δάνεια» από την Κεντρική Τράπεζα (νομισματική επέκταση).
Τα δε τυχόν δημιουργούμενα δημοσιονομικά ελλείμματα, στην άσκηση της παραπάνω εξισορροπιστικής πολιτικής, μπορούν να καλυφτούν και με νομισματική επέκταση, ήτοι με την έκδοση νέου χρήματος από την Κεντρική Τράπεζα, με τίμημα έναν λογικό πληθωρισμό. Έτσι η Κεντρική Τράπεζα, μπορεί να λειτουργήσει και ως ένας «fiscal growth factor») (δημοσιονομικός παράγοντας ανάπτυξης), αλλά και ως ο «τελευταίος δανειστής» (δανειστής έσχατης ανάγκης) τόσο των κρατικών ελλειμμάτων, όσο και του Δημόσιου χρέους. Η ιδιότητα του «δανειστή έσχατης ανάγκης» της Κεντρικής Τράπεζας, λόγω της ασφάλειας και εγγύησης που παρέχει στους δανειστές, καθίσταται σημαντικός παράγοντας για φθηνή δανειακή χρηματοδότηση της κάθε κυβέρνησης για την κάλυψη των ελλειμμάτων της.

Οι τιμές (πληθωρισμός) στον Κευνσιανισμό

Οι τιμές (ο πληθωρισμός) καθορίζεται αποφασιστικά από την ενεργό ζήτηση της οικονομίας, ιδιωτικής (animal spirit) και κυρίως δημοσιονομικής (κρατικές δαπάνες). Ο πληθωρισμός (ανάπτυξη) αντιμετωπίζεται με μέτρα δημοσιονομικής λιτότητας (και δευτερευόντως με νομισματικά μέτρα, αυτόματα, ή κεντρικά προκαλούμενα, monetary adjustment system), ενώ οι περίοδοι ύφεσης με αύξησης της ενεργού ζήτησης, ιδιωτικής και κρατικής.
Στο πλαίσιο αυτό, ο «πληθωρισμός εργατικού κόστους» (wage-cost-push inflation) (που μπορεί να εμφανιστεί και στις δύο φάσεις του οικονομικού κύκλου), αντιμετωπίζεται είτε χωρίς νομισματική επέκταση (monetary validation), με τίμημα αύξηση της ανεργίας, είτε μα νομισματική επέκταση, με τίμημα περαιτέρω αύξηση του πληθωρισμού, αλλά με αποφεύγοντας την ανεργία. Συνήθως ο Κευνσιανισμός, διαλέγει την πρώτη λύση και στις δύο φάσεις του κύκλου. Σε πλήρη συνάφεια με το παραπάνω, σε περιόδους ύφεσης δεν μειώνονται (ή δεν ενθαρρύνεται) η μείωση των μισθών και ημερομισθίων, στα πλαίσια της αντικυκλικής πολιτικής αύξηση της ζήτησης, ως μέσου εξόδου από την ύφεση.



Το εργατικό δίκαιο στον Κευνσιανισμό

Το εργατικό δίκαιο, ήτοι οι μισθοί, τα εργατικά δικαιώματα, οι ελεύθερες συλλογικές συμβάσεις, η κοινωνική πρόνοια, υγεία, εκπαίδευση των εργαζομένων, θεσμοθετούνται νομοθετικά και δεν καθορίζονται κι αξιολογούνται αποκλειστικά με αμιγή οικονομικά κριτήρια παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας. Το εργατικό δίκαιο ανήκει στην «κοινωνική πολιτική» κι όχι στην αμιγώς οικονομική-νομισματική πολιτική του κράτους. Οι μισθοί των εργαζομένων δεν συνδέονται νομοθετικά με την παραγωγικότητα. Οι μισθοί δεν μειώνονται ποτέ, σε κανέναν οικονομικό κύκλο (ανάπτυξης, ύφεσης), διότι ακόμα και οι πληθωρισμός που προκαλείται από την αύξηση των εργατικών μισθών, χωρίς αντίστοιχη αύξηση της ζήτησης των παραγόντων της παραγωγής (του εργατικού δυναμικού) (wage-push inflation), χρηματοδοτείται από την Κεντρική Τράπεζα νομισματικά για να μην προκαλέσει αύξηση της ανεργίας, έστω με κόστος την αύξηση των τιμών
(βλ. το παραπάνω διάγραμμα).
Το υψηλό εργατικό κόστος (μισθολογικό και μη-), αλλά κι ένα ισχυρό και προστατευτικό των εργαζομένων εργατικό δίκαιο γενικότερα, δεν αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Αντίθετα, αποτελούν θετικό παράγοντα αύξησης της παραγωγικότητας και κατά συνέπεια και της ανταγωνιστικότητας.
Αν πρέπει να διαλέξουμε μεταξύ σωτηρίας θέσεων εργασίας, απασχόλησης και ανταγωνιστικότητας, διαλέγουμε την πρώτη. Η ανταγωνιστικότητα αυξάνεται με μέτρα χωρίς να θίγεται το εργατικό δίκαιο, π.χ. με χαμηλή φορολογία, μείωση της γραφειοκρατίας, δημόσιων υποδομών και υπηρεσιών, πολιτική και φορολογική σταθερότητα κλπ.
Πάνω απ` όλα είναι η ευτυχία του λαού, όχι η διατήρηση της αγοραστικής δύναμης του κεφαλαίου, δια της διατήρησης αυστηρής νομισματικής πολιτικής και χαμηλού πληθωρισμού.
Θα πρέπει όμως εδώ να τονίσουμε, ότι ο Κευνσιανισμός, μπορεί να συνδυαστεί, χωρίς αντιφάσεις και ένα εργατικό δίκαιο τύπου Νέο-φιλελευθερισμού (βλ. 2ο μέρος της «τετραλογίας»), δεδομένου, ότι το Κευνσιανό εργατικό δίκαιο εφαρμόζεται στο πλαίσιο του Κευνσιανισμού, για λόγους ηθικής κι όχι για λόγους αποκλειστικής του με αυτόν οικονομικής συμβατότητας.
Για χάρη της ανάπτυξης και της ευτυχίας του λαού, ο Κευνσιανισμός, θυσιάζει την (αγοραστική) αξία του συσσωρευμένου κεφαλαίου (ομόλογα, καταθέσεις, ακίνητα, χρυσό κλπ) με τον προκαλούμενο λογικό πληθωρισμό, ο οποίος δεν θεωρείται «τέρας» για τον λαό, αλλά τέρας μόνο για το κεφάλαιο.
Ο Κευνσιανισμός εισάγει, συναφώς, μια μορφή «Οικονομικού Κρατικού Εθνικισμού», με την έννοια-τουλάχιστον στην αρχή του στην δεκαετία του `30- του «μερκανταλισμού», ήτοι του εθνικού προστατευτισμού, με την διατήρηση των εθνικών νομισμάτων, με την επιβολή δασμών, ποσοστόσεων και ταριφών επί των εισαγωγών για την προστασία της εγχώριας παραγωγής, διατήρησης της εθνικής κυριαρχίας επί του καθορισμού της νομισματικής πολιτικής και ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος, δια της εγκατάλειψης του «κανόνα του χρυσού» Στα πλαίσια αυτά η ανταγωνιστική υποτίμηση, χρησιμοποιείται ως σοβαρός μοχλός διεθνούς ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης ενός εκάστου των εθνικών κρατών.
Όλα τα παραπάνω αντιστρέφονται στον Νέο-φιλελευθερισμό και την Παγκοσμιοποίηση

Συμπέρασμα: α) Αυτό που πρέπει να τονίσουμε εδώ, είναι ότι ο Κευνσιανισμός, δεν φοβάται την νομισματική επέκταση και πληθωρισμό στην φάση της ύφεσης, αλλά και στην αντιμετώπιση του «πληθωρισμού εργατικού κόστους» (wage-cost-push inflation), αλλά δεν διστάζει να εφαρμόσει και περιοριστικά δημοσιονομικά μέτρα (λιτότητα) στις φάσεις της ανάπτυξης. Β) Ο Κευνσιανισμός μπορεί να εφαρμοστεί είτε με ένα εργατικό δίκαιο Κευνσιανικού τύπου, είτε Νέο-φιλελεύθερου



http://enomenoi-ellines.blogspot.gr.