Ζεϊμπέκικο: Ζευ και Μπέκος, (Διας + άρτος σύμφωνα με τον Ηρόδοτο)

21.02.2020



Το ζεϊμπέκικο (ή ζεϊμπέκικος) είναι Ελληνικός λαϊκός χορός. Το όνομά του οφείλεται στον εξισλαμισμένο ελληνικό πληθυσμό των Ζεϊμπέκων. Αναφέρεται ότι διαδόθηκε στα ελλαδικά αστικά κέντρα στα τέλη του 19ου αιώνα.
Ωστόσο, η εμφάνισή του ανάγεται στα τέλη του 17ου αιώνα σε αστικά κέντρα όπως η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη. Ο Εβλιγιά Τσελεμπή  αναφέρει ότι χορευόταν στη Μαγνησία και το Αϊδίνιο σε τοπικές γιορτές.
Όντας αρχικά αντικριστός χορός δύο ατόμων που έφεραν οπλισμό, εξελίχθηκε σε «μονήρη αυτοσχεδιαστικό ανδρικό χορό».

Ο ζεϊμπέκικος ως παλιός χορός είναι αυστηρά αντρικός γι αυτό και ορισμένες φορές αποκαλείται εξαιτίας των χορευτικών του κινήσεων από άνδρες, ως “χορός του αετού”.Είναι χορός που δεν έχει βήματα αλλά μόνο φυγούρες και μία συγκεκριμένη κυκλική κίνηση. Ο ρυθμός ακολουθεί το βυζαντινό μέτρο που είναι στα 9/8, ενώ η συνηθισμένη ρυθμική του διάταξη είναι: 2/4+2/4+2/4+3/4 ή 4/4+2/4+3/4.

Ο Τούρκος περιηγητής και συγγραφέας  Εβλιά Τσελεμπί (Evliya Çelebi) υποστηρίζει πως ο «ζειμπέκικος είναι χορός σύνθετος που συνδυάζει στοιχεία και από άλλους χορούς το τσάμικο και ιδίως με τον καλαματιανό που φαίνεται να έχει και τον ίδιο ρυθμό αλλά ανάποδα .

Ο χορός αντλεί την καταγωγή του από εξισλαμισμένους Ζεϊμπέκους. Οι Ζεϊμπέκοι ως ιδιαίτερη μειονότητα του πληθυσμού της Προύσας, του Αϊδινίου και της  Ερυθραίας της Μικράς Ασίας, επονομαζόμενοι και «ιππότες των όρεων», ήσαν υπό διωγμό εξαιτίας της παραβατικής συμπεριφοράς τους.

Κατά τον Ηρόδοτο, η λέξη Ζεμπέκος παράγεται από την αρχαία Θρακική λέξη μπούκο που προερχόμενη από την φρυγική λέξη βέκος σημαίνει βούκα=μπουκιά η οποία με πρώτο συνθετικό την κλητική του Ζεύς, Ζευ, παράγει τη λέξη Ζεϊμπέκηδες, επίσης θεωρεί ότι συμβολίζει κατά κάποιο τρόπο μια αναζήτηση για την ένωση του πνεύματος με το σώμα, του θεού με τον άνθρωπο και χορευόταν στην απώτερη αρχαιότητα προς τιμήν της Κυβέλης της μητέρας θεάς.

Κατά τον λαογράφο και συγγραφέα Θάνο Βελλούδιο η λέξη Ζεϊμπέκικος προέρχεται κατά το πρώτο συνθετικό από την φριγική λέξη Ζεϋ εκ του Ζευς που συμβολίζει το πνεύμα και κατά το δεύτερο από τη λέξη μπέκος ήβέκος που σημαίνει άρτος και συμβολίζει το σώμα.

https://www.npress.gr/